2014 | 2017
Tegelontwerp fiets-/ vaaronderdoorgang Sylsterrak
‘ONDER HET OOG VAN DE DAGERAAD’
‘Mata Hari, mythe en poëzie komen samen’
ontwerp: Karin van Pinxteren + Studio Frank Havermans
materiaal: keramische tegels met zeefdruk
locatie: Margaretha Zelle aquaduct, radiaal westelijke invalsweg, Leeuwarden
opdrachtgever: Gemeente Leeuwarden
op uitnodiging van: Stichting Keunstwurk, Leeuwarden
uitvoering tegels: Koninklijke Tichelaar, Makkum
Het uitgangspunt voor het tegelontwerp voor de tweedelige ontwerp opdracht is de naam Mata Hari naar aanleiding van het Margaretha Zelle aquaduct dat haar eigen naam draagt. In het ontwerp is gebruik gemaakt van morse, een codetaal die refereert aan geheimtaal.
Voor het ontwerp voor Sylsterrak getiteld ‘Onder H-21′ is de naam Mata Hari poëtisch gebruikt door het volledig in morse uit te schrijven in de Maleise betekenis: HET OOG VAN DE DAGERAAD. Als toevoeging staat er het woord ‘ONDER’ voor. Je bevindt je in de fiets- en vaartunnel even afgescheiden van de zon: ONDER HET OOG VAN DE DAGERAAD.
Margaretha Zelle, Mata Hari, een vermeende spionne en exotische danseres, geboren te Leeuwarden in 1876 en gestorven in Vincennes in 1917, geëxecuteerd door Frankrijk vanwege vermeende spionagediensten voor Duitsland en daardoor verantwoordelijk gesteld voor de dood van tienduizenden Franse soldaten in de loopgraven van Verdun. Ze opereerde onder de naam H-21 en was zeker een spionne maar er wordt getwijfeld aan haar bijdragen en kunde hierin. Vermoedelijk is ze slachtoffer geworden van een propaganda actie doordat iemand (wie?) van haar af wilde. Een zeer tot de verbeelding sprekende vrouw met een grote eigen wil, moed en verbeeldingskracht. Haar raffinement en spel is van hoog niveau geweest, dit aspect van haar persoonlijkheid in combinatie met haar naam is ingezet als basis voor het ontwerp.
Gekozen is om de morse typologie zoals ontwikkeld voor het Margaretha Zelle aquaduct door te zetten in het ontwerp voor de fiets-/ vaaronderdoorgang Sylsterrak. De uitgangssituatie is hier van een heel andere orde dan het aquaduct. De situatie is kleiner in schaal, meer intiem en voor een langzamere snelheid. Gezocht is naar een groot gebaar zodat er een monumentale impact ontstaat, zoals gevraagd wordt in de opdrachtomschrijving. In relatie tot het open landschap past het heel goed om een grote schaal te gebruiken waardoor de onderdoorgang zichzelf oprekt in de omgeving zonder dissonant te zijn. De methode is hier een zin waarin letters van de woorden in morse onder elkaar staan. Elk woord vormt daardoor een eigen figuur, dit ontstaat door de woorden zelf, daar is het ontwerp van afhankelijk waardoor er een typische dynamiek ontstaat en een spannende toepassing van en in tegels. Het levert een wonderlijk werk op wat multi interpretabel is, technisch en beeldend tegelijkertijd. In basis een tekst in gecodeerde en ontworpen idioom dat tegelijkertjd beeldend zeer associatief werkt; bijvoorbeeld een formatie van boten zoals getekend in plattegronden, muzieknotities, duikboten, drijvers, waterlelies… Mythe en poëzie komen samen.
P R O C E S
Karin van Pinxteren 